In memoriam Hans Jongert

HANS JONGERT:  5 SEPTEMBER 1930 – 14 MAART 2020
“Lucky Boy, een engeltje op mijn schouder” is de titel van de memoires van Hans Jongert. Het 332 pagina’s tellend, prachtig vorm gegeven en ingebonden, boekwerk zond Hans aan enkelen onzer toe, onmiddellijk na de ALV van ons Reünistengenootschap op 20 april 2019 in Siddeburen. Daar was hij ontroerd door zijn benoeming tot gedoogd ere-voorzitter van het Genootschap.

Hans beschreef op humorvolle wijze zijn lucky leven, initiatiefrijk, sportief, intellectueel, maatschappelijk, beminnelijk, educatief en liefdevol. Dat engeltje op zijn schouder moeten meerdere engeltjes zijn geweest. Op de eerste plaats zijn lieve Teuna, waarmee hij op 18 november 2017 hun briljante samenzijn vierde. Zestig jaar getrouwd en daarvoor vijf jaar verkering. Maar Hans bedoelde ongetwijfeld ook zijn engeltjes Marjolijn, Annemieke, Jan Willem en alle kleinkinderen. In Grand Hotel ter Duin in Burgh-Haamstede werd 65 jaar Hans en Teuna groots gevierd temidden van (studie)vrienden, medici, golfers, bridgers, Odd Fellows, Ronde Tafelaars, curlingers. Namens Forward mochten Frans van Bakelen, Henk Uildriks en Ta en Carla Ambags aanzitten. De naparty vond voor een klein gezelschap bij dochter Annemieke plaats.
Als Hans met ‘engeltje op zijn schouder’ geluk/mazzel heeft bedoeld, kunnen we stellen dat hij dat met zijn enorme inzet en innemendheid zelf heeft afgedwongen.

Hans’ vader was afgestudeerd aan de Nederlandse Handelshogeschool in Rotterdam. Naast de militaire diensttijd als reserve officier was hij zijn werkzame leven in dienst van Unilever als controller. Vooral ook in het buitenland, Praag, Warschau, Berlijn. In 1930 in de Hanzestad Dantzig. Maar Dantzig was na de vrede van Versailles in 1919 een ‘Vrijstad’ geworden. Het behoorde noch tot Duitsland, noch tot Polen. Om te voorkomen dat Hans statenloos geboren zou worden, werd zijn zwangere moeder naar Rotterdam gestuurd waar Hans op 5 september 1930 tussen de nonnen in het Rooms-katholieke Sint Franciscusziekenhuis ter wereld kwam. In 1932 verhuisde het gezin definitief naar Hillegersberg in Rotterdam waar vader Jongert het hoofdkantoor van Unilever ging bemannen. Hans doorliep aldaar de bewaarschool, de huidige kleuterschool, de lagere school en het Lyceum met gymnasium-richting. Lid van een voetbalclub worden kon pas op jouw 12^e . Het werd Sparta, immers zijn vader was er actief lid, o.a. van de Zilverenbalcommissie. Hans werd keeper, naar later bleek een leven lang. Na de oorlog doorstond Hans de ballotage bij VOC glansrijk. Hij kwam in junioren A1. Eens speelde Hans in een volle Kuip, als voorwedstrijd van een interland, tegen de A1 van Feijenoord. VOC wilde dat Hans in Leiden ging studeren, want dan kon hij bij VOC blijven spelen.
Maar Hans had inmiddels gehoord van de studenten voetbalvereniging Forward. Daar wilde hij heen.
Een gouden gedachte.

De zondag na het Actusfeest in 1949 op Vindicat stond Hans al in het doel van F1. Destijds 4^e klasse KNVB. Voor zijn overschrijving van het Rotterdamse VOC naar Forward werd geen moeite gedaan. Identiteitskaarten bestonden nog niet binnen de KNVB. Ruim 70 jaar zou Hans bij Forward en haar reünisten betrokken blijven. Voor het laatst tijdens het fantastische Ereledendiner op 11 oktober 2019 in het Schimmelpenninckhuis in Groningen. Wij allen en speciaal de huidige Forwardbestuurders kregen een prachtige lullepot van Hans voorgeschoteld over 116 jaar Forward.

De beroemde sneeuwwedstrijd in 1953 tegen Amicitia VMC. De enige wedstrijd die in het Noorden doorging, waardoor het Nieuwsblad van het Noorden vol stond met foto’s van deze match. Het verkleden bij plaatselijke café’s, kleedkamers waren er nog niet, met een pomp op de binnenplaats. Die pomp was nodig omdat de velden bezaaid lagen met schapenkeutels. Vlak voor de wedstrijd werden de schapen van het voetbalveld verdreven. Na de wedstrijd tegen Actief in Eelde werd gepoedeld in de vijver voor het gemeentehuis. Toen de bode hen hierop aansprak zei Hans: “dit is toch het Paterswoldse Meer”? Naar uitwedstrijden ging men op de fiets of met een lijnbus van de GADO, DABO of ESA. De greppel die bij Wilper Boys als doellijn fungeerde en keeper Hans behulpzaam was, waardoor de bal niet in de goal maar het veld weer instuiterde. Sloten langs de zijlijn waar Berend van der Velde na een sliding ingleed. Zwaagwesteinde had een plank over zo’n sloot, die weggehaald werd als het publiek agressief werd.

In 1950 trad Hans toe tot het Forwardbestuur. Als commissaris van materiaal, verkeer en energie. Hij moest lijnen trekken, netten ophangen en letten op de drie ballen die Forward rijk was. In ruil voor een fles jenever had Hans al gauw een gemeentelijke terreinknecht geregeld die de lijnen en netten deed. Bleef over de drie  loodzware leren ballen met veter. Die bracht hij twee maal per week naar sportzaak Willy Loos om ze op te pompen en in te vetten. Deze functie besteedde Hans niet uit, want achter de balie van de sportwinkel stonden prachtige, rondborstige dames.

In zijn derde studiejaar werd Hans voorzitter van de Douwtrappercommissie en overhandigde hij het eerste pleedeksel aan burgemeester Roukema van Zuidlaren. Samen met mede F1-speler Jan Rodermond trad Hans toe tot de Commissie voor de Sociëteit Mutua Fides, de officiële benaming voor de Kroegcommissie. Mutua Fides was in die tijd qua omzet de grootste horeca-onderneming in de drie Noordelijke provincies. Jan Rodermond was sportief, reed in 1955 de Elfstedentocht uit, charmant, hoffelijk en knap van uiterlijk en geest en daardoor geliefd bij vrouwen. Samen met Willem Duinker werd het Kroegbeleid dat jaar door drie Forwardianen bepaald. Hans was verantwoordelijk voor de drank en de diners, een verantwoordelijkheid die hij ook in zijn verdere leven volledig heeft waargemaakt. Regelmatig zat Hans als commissaris aan aan examen- en andere diners. Daarbij werd als woordvoerder zijn verbale capaciteiten ontwikkeld te midden van aangeschoten en interrumperende disgenoten. Na zijn eerstejaarsdansles was Hans niet meer met een meisje uit geweest. Maar nu stond het Galabal voor de deur. Hij moest wel. Jan Rodermond kende een leuk hockeymeisje. Daarmee kwam Teuna definitief in het leven van Hans.
De commissietijd eindigde met de eerste steenlegging voor het nieuwe Mutua Fides aan de Grote Markt waar in de oorlog het beruchte Scholtenshuis had gestaan. Deze steen werd gelegd door de 90-jarige professor Ibel Cohen, erelid van Vindicat. Tijdens het daarop volgende overdrachtsdiner droeg Hans zijn functie over aan Forwardiaan Pim van den Wall Bake en ontving hij zijn commissiering met inscriptie.

Ondertussen verhuisde Forward, tezamen met de hockeyers naar Vinkhuizen, het aloude West End. Daar verrezen twee identieke, houten clubhuisjes, met een kleine bar, warme douche, twee kleedlokalen en een scheidsrechtershokje. Hans werd twee seizoenen Forwardvoorzitter, 1952-1953 en 1953-1954. Gedurende meer dan 30 jaar had Forward geen lustrum gevierd. Het 50-jarig bestaan in 1953, overigens toen nog niet erkend door de KNVB, maakte een enorme inhaalslag met wedstrijden voor reünisten met Ome Wout Posthuma als deelnemer en het galadiner waaraan de kampioenen aanzaten van het seizoen 1912-1913. Daaronder ook nog oprichters die in 1913 het beste voetbal speelden in de drie Noordelijke provincies, met zelfs een enkele oud-International, Professor Taco van Wisselingh. Hans legde daarmee de basis voor de sindsdien structurele Dies- en lustrumvieringen.

In de zomer van 1954 haalde Hans zijn Doctoraal 1 en 2 in de medicijnen. In zijn vijfde studiejaar. Een topprestatie voor iemand die het leven, het besturen en vooral het feestvieren niet schuwde, zowel binnen Forward, binnen Vindicat, binnen diverse subverenigingen en temidden van een grote vriendenkring. Daarnaast was hij door diverse bijbaantjes geen geregelde college-loper. Voor colleges had Hans weinig tijd, wel voor F1 waar hij nog steeds in het doel stond en vijf jaar lang geen enkele wedstrijd had gemist. Abrupt eindigde zijn keeperscarriere toen bij een duik zijn schouder uit de kom schoot. Kees Thijn werd zijn opvolger en werd meteen met F1 kampioen na de beslissingswedstrijd tegen Blauw Geel ’15 met 8-4 te hebben gewonnen. Na de receptie op de Kroeg vond Forward, onder aanvoering van Hans Jongert, het tijd om ook de binnenstad over het kampioenschap te informeren. Zij werden uit drie etablissementen gezet. Eerst Baulig, waar de directeur in zijn eigen visnet werd verstrikt. Toen uit Frigge. Het personeel schoof de grote ramen naar het terras uit voorzorg dicht, waaronder Kees Thijn klem kwam te zitten. De politie verwijderde vervolgens het gezelschap uit hotel Willems. Ondertussen was Jan Rodermond al uit zichzelf en doodgemoedereerd in de overvalwagen gaan zitten, likkend aan een ijsje. Hans bleef voetballen in Forward 5.

Zijn Co-schappen liep Hans in het Academisch Ziekenhuis. In 1956 slaagde hij als semi-arts. Maar wat nu. Gynaecologie en Verloskunde? Over een jaar zou de maatschappij lonken en zijn leven was nog zo prachtig studentikoos. Lid en zelfs voorzitter van het ACLO-bestuur. Hij werd voorzitter van de ‘Permanente Commissie voor Inwendig Toezicht’, een soort president-commissaris van Vindicat. Hij stond de Senaat bij op diverse terreinen, ook tijdens Corpsvergaderingen. En F1 werd weer kampioen en moest promotiewedstrijden spelen. Keeper Kees Thijn had zijn knie verdraaid. Zijn vervanger Wout van Willigen was op vakantie in Zuid-Frankrijk. Dus moest Hans, volledig ongetraind, overkomen uit Pernis waar hij bij SHELL zijn stage bedrijfsgeneeskunde liep. Tegen Neptunia werd op het spekgladde veld met 5-0 verloren, o.a. door twee blunders van Hans, waarop een toeschouwer achter de goal zei: “Hè dokter, jou moeten ze maar op sterk water zetten”.

Het Co-schap KNO werd voor Hans een eyeopener. Vier van de zes zintuigen in hetzelfde vakgebied: gehoor, evenwicht, reuk en smaak. Anatomie via de voorhoofdspiegel of de scoop. Hans zou uiteindelijk een voortreffelijke en snelle spiegelaar worden. Het artsexamen in 1957 werd zijn beste van alle examens. Afgestudeerd en proberen assistent te worden op KNO, met een lange wachtlijst voor hem. Dus intussen geld verdienen, want Teuna en Hans wilden trouwen. Op 30 november. Hij ging o.a. vervangen bij huisarts Jan Wachters in Ter Apel, de vader van onze geliefde, onlangs overleden en oud-F1-speler Hans Wachters. Het werd geen goedkope vervanging, want Hans reed ‘snachts na een visite de dokters-auto aan barrels. In maart 1958 kon Hans beginnen op KNO en starten met zijn promotieonderzoek naar het neuskeelfibroom onder leiding van Professor Eelco Huizinga, F1-speler in het kampioensteam van 1913. De promotieplechtigheid vond plaats op 14 februari 1962 en zijn assistentschap eindigde op 1 maart. De festiviteiten vonden op de Kroeg plaats, terwijl Teuna met de dames apart bij Baulig dineerden. Voor hen was Mutua Fides nog steeds een gesloten bastion.

Het gezin Jongert, Teuna, Hans, Marjolijn(1959) en Annemieke(1961) togen naar de Goereesestraat in Rotterdam-Zuid waar de praktijk van KNO-arts Baarsma, de vader van de latere Forwardiaan en hoogleraar Oogheelkunde Seerp Baarsma (jaar van aankomst 1964), werd overgenomen. Praktijk aan huis met uiteindelijk een door Hans opgezette polikliniek, OK-gelegenheid en bedden in het Sint Claraziekenhuis. Hans werd, ongetwijfeld zonder overschrijving, weer lid van VOC en keepte nog enkele jaren bij de veteranen. Zijn KNO-praktijk verwierf landelijke bekendheid met patiënten uit het hele land. Van Friesland tot Maastricht. Ook topvoetballers van Feijenoord. Tot 1993, toen Hans de praktijk overdeed en definitief met Teuna in hun prachtige huis in Burgh Haamstede ging wonen.
Zij werden lid van de golfclub Grevelingenhout in Bruinisse. Hans werd eindredacteur van het clubblad. Reeds in 1969 lieten zij de prachtige split-level bungalow bouwen, als buitenhuis voor de weekenden. Vanaf 1975 brachten zij de wintervakanties door in hun chalet in Zwitserland. Een prachtige uitvalsbasis voor hun curlingactiviteiten, die Hans en Teuna uiteindelijk over de hele wereld gingen bedrijven. Teuna werd zelfs een keer geselecteerd voor een EK. En natuurlijk werd Hans eindredacteur van het landelijke curlingblad.

In de  schaarse vrije tijd bleef Hans ook in Rotterdam actief. Samen met oud-F1-voetbalmaatje Piet van den Borg (jaar van aankomst 1952) werd hij lid van de Herensocieteit op Zuid. Al snel was Hans penningmeester. Elke donderdagavond borrelen, kaarten, biljarten, kletsen. Voorzitter van de Ronde Tafel, waar je vanaf je 40^e moest uittreden, dus richtte Hans de club van 40+ op. Lid van de KNO-vereniging en gedurende zes jaar voorzitter van de Beroepsbelangencommissie, met als beloning de erepenning. Vier jaar penningmeester in de Raad van Bestuur van de Rotterdamse Schoolvereniging. Voorzitter van het stafbestuur van het Sint Claraziekenhuis. Lid van de visitatiecommissie van de KNO-vereniging. Voorzitter van de Rotterdamse specialistenvereniging. Voorzitter van de landelijke KNO-vereniging met in 1988 de benoeming tot erelid als gevolg. Voorzitter van de landelijke Specialisten Registratie Commissie.
Een ongelofelijk curriculum naast zijn vele voordrachten, het geven van cursussen en het organiseren van congressen. Wat een energie en diepgang.

Begin jaren 70 zat Forward in een diepe financiële put. Daarnaast moest F1 jaarlijks strijden tegen degradatie uit de 3^e klasse. Er waren grote schulden bij Vindicat waar bachelor-party’s ongecontroleerd op de Forwardbeer plaatsvonden. Het clubhuis op West End leverde geen sou op, omdat de hockeyers hun drankgebruik niet betaalden. Het Forward-DB 1972-1973 greep hard in, met steun van Frank Wegman, Michel Ambags, Joost Wiebenga, Henk Jan ter Horst en Rieks Jansen van Tuikwerd. Alsmede door de zeer actieve jubileumcommissie kon het 70-jarig bestaan toch uitbundig  worden gevierd. Tijdens de druk bezochte receptie waren veel reünisten enthousiast om een reunistenvereniging op te richten. Frans van Bakelen was de grote entameur, enquêteur en stimulator. Aldus geschiedde op 30 maart 1974 op West End in Groningen. Daarmee was het Genootschap Reünisten G.S.A.V.V. Forward een feit. Hans Jongert was er in 1973 uiteraard ook bij, net als in 1963 en 1968. Hij zag voor het eerst vrouwen op de Kroeg. Hans vond het een uitvinding. Immers, in zijn tijd moesten de dames buiten wachten en als het regende, binnen in de hal, onderaan de trap. Wachten op het moment dat het manlief beliefde om achterop de fiets van vriendin naar huis vervoerd te worden.
Samen met Michel Ambags en Frans van Bakelen richtte Hans ons Genootschap op en vormden zij gedrieën het eerste bestuur met Hans als eerste voorzitter. Voor zover fysiek mogelijk sloeg Hans daarna geen Dies, lustrum, Ereledendiner, of ander Forward-evenement over. Evenementen als het Bommen Berend Tournooi, het ONEC-toernooi, het FIP-Open (golf), Matchplay wedstrijden tegen HBS uit Den Haag, tussentijdse veteranen wedstrijden en toernooien bij en tegen HVV, Be Quick, WVV, AZC, LAC Frisia, Achilles 1894, Alcides, AFC, UD, Koninklijke HFC, Feijenoord en uiteraard VOC. Overal gaf Hans acte de présence, sprong hij op een tafel of de bar en sprak de meute uitermate humoristisch toe, daarbij dankend voor de ontvangst, immers voor ons waren het allemaal uitwedstrijden.

Het Forward-lustrum in 1983 moest overdag plaatsvinden in de Martinihal. Alle Groningse velden waren door moessonregens onbespeelbaar geworden. Het werd zaalvoetbal tussen landelijke prominenten en oud-Forwardianen en tussen F1 en de oud-Internationals. Onder het talrijke publiek zaten twee KNVB-voorzitters prominent langs de lijn. Wim Meuleman en zijn beoogde opvolger Jo van Marle. Na afloop naar Mutua Fides. Tijdens een uitpuilende receptie in de Mensa mocht Wim Meuleman Hans Jongert decoreren met de Forward Ereledenspeld.

In de afgelopen 46 jaar had ons Genootschap 5 voorzitters en 1 gedoogd voorzitter. In chronologische volgorde waren dat Hans Jongert (1974-1978), Cees Wever, weer Hans Jongert (1983-1990), Hans Hoving, Frank Wegman en Paul Dijkhoff. Alleen in 1982 waren wij voorzitterloos. Roemrucht zijn onze Algemene Leden Vergaderingen, waar van de voorzitter verlangd wordt om adrem en humoristisch de aanwezigen te repliceren. Hans Hoving en Hans Jongert waren daar meesters in. In 1987 ging het over de trage contributiebetaling door de leden. “Meneer de voorzitter, kunnen we de contributie niet automatisch van het lid afschrijven, zoals bij KI-verenigingen gebeurt”. Antwoord Hans Jongert: “Mijns inziens speelt dit niet bij KI-verenigingen, aangezien de contributie daar altijd van het lid wordt afgetrokken”.

Persoonlijk epiloog
In 1973 leerde ik Hans Jongert kennen. Ondersteunend zette ik na de Kroegjool Hans, samen met zijn vriend Piet van den Borg, in een taxi. En vrij snel daarna leerde ik ook Teuna kennen. Wat een schat van een vrouw.  Forward werd de liaison van onze vriendschapsband die ontstond. Die kwam ook tot uiting tijdens andere gelegenheden, zoals feesten en musicals. Er volgden fantastische logeerpartijen in Zeeland. In 1976, samen met Michel Ambags en Frans van Bakelen. We gingen het eerste BBT voorbereiden, dat echter vanwege de droogte geen doorgang kon vinden. Na de copieuze maaltijd, wat kan Teuna fantastisch koken, naborrelen bij de open haard. Hans viel op de bank in slaap, althans dat dachten wij. Na een half uur opende hij weer zijn ogen en herhaalde woordelijk en met commentaar wat wij in dat half uur te berde hadden gebracht. Hilarisch.
Naarmate de leeftijd vorderde en het fysiek er om vroeg hebben vooral Ta Ambags, Jan Siebenga en ik ons met groot genoegen over Hans ontfermd tijdens onze Groningse reünies. Al in 1974 voegde hij mij toe: “Oelie, je moet de jongere jaars niet afzeiken, maar steunen en begeleiden”. Een voor mij opzienbarend advies van een notoire Vindicater, dat ik mijn verdere leven, soms met horten en stoten, ter harte heb genomen. Op vrijdag 10 oktober 2019 organiseerde Hans voor de laatste keer het jaardiner 1949 op de Kroeg. Een dag later hadden wij het laatste Ereledendiner in bijzijn van Hans Jongert. Op zondag 1 maart belde Hans mij dat het hem fysiek niet goed ging. Hij deed zijn best, maar verwachtte niet de Dies op 18 april in Siddeburen te kunnen halen. Maar hij zou zijn best doen. Op donderdag 12 maart mocht ik hem voor het laatst telefonisch spreken. We namen met tranen en tot slot een lach afscheid. “Hans, hopelijk zien wij elkaar terug in de Hemel”. Met zijn reeds zwakke stem reageerde Hans op zijn Forwardiaans alsof het een ledenvergadering betrof: “Dan moet je wel afvallen Oelie, anders donder je naar beneden”.
Hans Jongert overleed te midden van zijn dierbare vrouw Teuna en de kinderen Marjolijn, Annemieke en Jan Willem op 14 maart 2020. Een eeuwig durende herinnering ging heen.

Henk Uildriks,
erelid GSAVV Forward en gedoogd voorzitter van het Genootschap Reünisten GSAVV Forward.
Bronnen: ‘Lucky Boy’, ‘Forward Een Eeuw Geboekt’, de CHAOS en persoonlijke ‘memories’